İçindekiler
İhtiyaçlarınız için en iyi katı hal sürücüsünü (SSD) seçmek ilk bakışta kolay görünebilir. Biraz daha derine indiğinizde bile bu, doğru anakartı ya da grafik kartını seçmek kadar zor değildir. Bununla birlikte, hata yapmak ve sisteminizin kullanabileceğinden daha hızlı bir sürücüye para harcamak da çok kolaydır. Ya da çok daha iyi performans için birkaç dolar daha fazla harcamış olmayı dileyebilirsiniz.
SATA’ya karşı PCIe nasıl anlamlandırılır? Gerçekten ne kadar büyük bir SSD‘ye ihtiyacınız var? Ne tür okuma/yazma hızları aramalısınız? Süreci aydınlatmak ve size uygun sürücüyü seçmenize yardımcı olmak için buradayız. SSD satın alma konusunda kapsamlı bir kılavuz için okumaya devam edin.
SATA mı NVMe mi?
Bir SSD satın almanın ihtiyacınız olan depolama miktarını seçmekle başladığını düşünebilirsiniz, ancak asıl dikkat etmeniz gereken şey aslında form faktörü olmalıdır. Hiç kimse tüm bilgisayarını bir SSD’ye göre oluşturmaz, bu nedenle SSD’yi düşünmeden önce büyük olasılıkla bir anakart, bir işlemci ve bütçeniz için en iyi grafik kartını seçmiş olacaksınız. Seçtiğiniz işlemci ve anakart, kullanabileceğiniz SSD türünü de etkileyecektir: SATA ya da NVMe.
SATA, Serial Advanced Technology Attachment (Seri Gelişmiş Teknoloji Bağlantısı) anlamına gelmektedir ve bazı SSD’lerin veri aktarmak ve bilgisayarla iletişim kurmak için kullandığı eski bir arayüzdür. NVMe ise Non-Volatile Memory Express anlamına gelmektedir ve NAND flash belleğin potansiyelini en üst düzeye çıkarmalarına yardımcı olmak amacıyla SSD’ler için özel olarak tasarlanmış bir protokoldür. SATA, dönen sabit diskler (HDD’ler) göz önünde bulundurularak geliştirilmişken, NVMe özellikle hızlı, düşük gecikmeli SSD’lerin taleplerine ayak uydurmak için tasarlanmıştır.
NVMe sürücüler, veri iletimi için birden fazla şerit sağlayan PCIe arayüzü üzerinden çalışır. Bu da onları SATA sürücülerden önemli ölçüde daha hızlı hale getirmektedir ki buradaki ana çıkarım da budur. Tipik bir SATA SSD, yaklaşık 500MB/s okuma/yazma hızlarına sahip olabilir, ancak PCIe 5.0 arayüzünde çalışan yeni NVMe SSD’ler 14.500MB/s’ye ulaşabilir. Bu çok büyük bir rakamdır ve günlük kullanımda farkı kesinlikle fark edeceksiniz.
Ancak bir SATA ya da NVMe SSD’ye sahip olup olamayacağınız, anakartınıza ve desteklediği form faktörüne bağlıdır.
SATA
SATA SSD’ler en yaygın olarak 2,5 inç form faktörünü kullanmaktadır. Yıllar önce dizüstü bilgisayarlarda bulabileceğiniz gerçekten ince HDD’lere benzemektedirler. Tipik bir HDD ile aynı güç konektörünü kullanırlar ve masaüstü ve dizüstü bilgisayarlardaki aynı sürücü yuvalarına sığarlar. NVMe SSD’ler kadar hızlı olmasalar da geleneksel HDD’lere göre büyük bir yükseltme sağlarlar, bu nedenle bilgisayarınız yalnızca SATA destekliyorsa yine de satın almaya değer.
Bugünlerde çok nadir olsa da bazı masaüstü bilgisayarlarda yalnızca 3,5 inç sürücü yuvası boş olabilir. Bu gibi durumlarda, 2,5 inç SATA SSD kullanmak için bir yuva adaptörüne de ihtiyacınız olacaktır.
NVMe
Tüketici bilgisayarlarında çoğu NVMe SSD, M.2 form faktörünü kullanır, ancak eklenti kartları (AIC’ler) da çok daha az yaygın bir seçenektir. U.2 SSD’ler de mevcuttur ancak bunları kurumsal masaüstü bilgisayarlar dışında neredeyse hiç göremezsiniz.
M.2 söz konusu olduğunda, genellikle 22 mm genişliğinde ve 80 mm uzunluğundadırlar. SSD boyutları genellikle teknik özelliklerde listelenir, bu nedenle “M.2 2280” gibi bir şey görürsünüz. Bazen 2230 ya da 2242 gibi farklı boyutlara sahip SSD’ler de bulabilirsiniz. Satın almadan önce anakartınızın tam boyutları destekleyip desteklemediğini kontrol ettiğinizden emin olun.
NVM’ler SATA sürücülere kıyasla o kadar küçük ve incedir ki kabloya ihtiyaç duymadan doğrudan anakart üzerindeki bir M.2 yuvasında bulunurlar. Modern anakartlar genellikle en az bir M.2 yuvası ile birlikte gelir, ancak en iyi anakartlar daha fazla depolama alanı sağlamak için birkaç tane sunar.
Bir uyarıda bulunalım: Tüm M.2 SSD’ler aslında NVMe değildir. SATA tabanlı M.2 sürücüler mevcuttur ve nadir de olsa NVMe’nin hız avantajlarından yararlanamazlar. Alışveriş yaparken dikkat etmeniz gereken bir diğer konu da budur – mevcut en hızlı form faktörünü istiyorsanız, bir M.2 NVMe SSD’yi hedefleyin. Bu durum kafa karıştırıcıysa, anlamanıza yardımcı olmak için NVMe ile M.2 ve SATA SSD’leri karşılaştırdık.
PCIe
Form faktörünün dışında PCIe 3.0, PCIe 4.0 ve PCIe 5.0 da seçiminizde rol oynar. Şu anki durum, PCIe 3.0’ın yavaş yavaş geçmişte kaldığı; PCIe 4.0’ın ana akım haline geldiği ve PCIe 5.0’ın meraklılar için harika bir seçenek olduğu yönündedir.
Daha hızlı PCIe 4.0 standardını destekleyen bir sürücü seçerseniz, buna uygun bir anakarta ihtiyacınız olacaktır. PCIe 4.0 tarafından sunulan maksimum hızların kilidini açmak için AMD için X570 ya da B550 (ya da daha yeni) bir anakarta ya da Intel Z490 anakarta (ya da daha yeni ve en az 11. nesil Intel CPU) ihtiyacınız olacaktır. Yalnızca PCIe 3.0 destekleyen anakartlar bu SSD’leri çalıştırmaya devam edebilir ancak hız, PCIe 3.0 tarafından desteklenen maksimum okuma/yazma hızlarına göre yarı yarıya düşecektir.
PCIe 5.0 daha yenidir ve donanım gereksinimlerinizi uygun miktarda artırır. Bu teknoloji yalnızca Intel’in 12. nesil Alder Lake CPU’ları ve bunlara uygun Z690 anakartları ile desteklenmeye başlandı. AMD, Ryzen 7000 CPU’lar ve X670E ve B650E gibi yonga setleriyle mücadeleye biraz daha geç katıldı. PCIe 5.0’a sahip olmak için hem en iyi CPU’lardan birine hem de yeni bir anakarta ihtiyacınız olacak.
Anakartınızın hangi arayüzü desteklediğinden emin değilseniz, en iyi seçeneğiniz teknik özelliklerine bakmaktır. Yalnızca PCIe 3.0’ı destekleyecek kadar eskiyse, buna uygun daha eski bir PCIe 3.0 SSD de arayabilirsiniz. Ancak herhangi bir pazarlık görmüyorsanız, daha yeni bir SSD satın almak ve tam hızını kullanmamakla barışmak daha ucuz olabilir. Ayrıca bilgisayarınızı geleceğe hazırlamak için de daha iyidir.
Hangisini seçmeli?
Cevap çok basit: Bilgisayarınız destekliyorsa kesinlikle bir M.2 NVMe SSD kullanın. Bugünlerde fiyatlar oldukça eşittir (hatta bazen NVMe SSD’ler lehinedir) ve okuma ve yazma hızlarındaki iyileşme çok büyüktür. Sıradan bir kullanıcıysanız hala SATA ile idare edebilirsiniz, ancak oyun oynamaktan, video düzenlemekten, kodlamaktan veya diğer ağır kaynak gerektiren işlerden hoşlanan kişiler kesinlikle yükseltmeyi fark edecek ve takdir edeceklerdir.
Crucial, bilgisayarınıza hangi tür SSD’nin uygun olacağını bulmanıza yardımcı olabilecek bir araca sahiptir. Bu iyi bir başlangıçtır, ancak size yalnızca Crucial ürünleri gösterilecektir. Crucial harika SSD’ler üretmektedir, ancak genellikle daha ucuz seçenekler de mevcuttur, bu nedenle alışveriş yaparken bunu aklınızda bulundurun.
Depolama
Form faktörünü ve arayüzü seçtikten sonra, bir sonraki kararınız basit olacaktır – SSD’nizin ne kadar kapasiteye sahip olması gerekiyor? Bu sorunun yanıtı, bilgisayarınızı ya da dizüstü bilgisayarınızı ne için kullanacağınıza bağlıdır.
İnce ve hafif dizüstü bilgisayarlarda, daha küçük SSD’ler hala çok yaygındır. 128GB veya 256GB depolama alanına sahip dizüstü bilgisayarlar görebilirsiniz, ancak bugünlerde başka seçeneğiniz yoksa daha yüksek kapasiteleri hedeflemelisiniz. Sadece Windows 11’i yüklemek bile yaklaşık 30GB yer kaplar (Microsoft sürücünüzde en az 64GB boş alan olmasını ister). 128GB SSD’nin kalan 100GB’ı çok gibi görünebilir, ancak özellikle de tek depolama alanınızsa hızla dolar.
Genel olarak, bütçe konusunda gerçekten endişeli değilseniz SSD alışveriş maceranıza 512GB ile başlamak ve bundan daha azını almamak en iyisidir. 512GB SSD’yi 20$ gibi düşük bir fiyata bulabilirsiniz ve 128GB SSD’ler neredeyse hiç 15$’ın altına düşmez, bu nedenle 512GB’dan daha küçük bir şey satın almak neredeyse hiç mantıklı değildir. 512GB’da bile SATA SSD’leri, daha hızlı NVMe muadillerine göre bulma olasılığınız daha yüksektir.
Ancak, güçlü kullanıcılar daha da fazlasına ihtiyaç duyacaktır. Bir oyuncuysanız veya bilgisayarınızı içerik oluşturma veya video düzenleme gibi ağır iş yükleri için kullanma eğilimindeyseniz, 1 TB şu anda altın standarttır ve 2 TB seçenekleri, cüzdanınıza çok fazla ek yük getirmeden önemli bir yükseltmedir.
2 TB’tan daha fazla bir depolama alanını yalnızca bu alanı nasıl kullanacağınızı biliyorsanız düşünmeye değer. Gelecekte her zaman yükseltme yapabileceğinizden ve anakartınız destekliyorsa ileride ekstra bir SSD ekleyebileceğinizden, aşırı miktarda depolama alanı ile geleceğe hazır olmanıza gerek yoktur.
Bununla birlikte, gerçekten ihtiyacınız varsa 4TB ve hatta 8TB SSD’ler çok daha yüksek fiyatlarla mevcuttur. Ancak bu boyutta SSD hızına ihtiyacınız olup olmadığını düşünün. Yalnızca derin depolama için kullanacaksanız bir HDD almanız daha iyi olabilir.
Dayanıklılık
Bir SSD’nin dayanıklılığı ve uzun ömürlülüğü, yapı kalitesine göre değil, yazılan terabayt (TBW) ve ortalama arıza süresi/arızalar arası ortalama süre (MTTF/MTBF) gibi ölçütlere göre belirlenir.
TBW, SSD’nizin arızalanmaya başlamadan önce kaldırabileceği toplam veri miktarını tanımlamak için kullanılan bir ölçüdür. Bir SSD’deki dosyaları her kaydettiğinizde, sildiğinizde ya da değiştirdiğinizde, başlangıçtaki TBW tahmininin bir kısmı kullanılır. Her SSD’nin kendi TBW tahmini vardır çünkü içindeki uçucu NAND flash bellek hücreleri, belirli bir yazma döngüsünden sonra bozulmaya başlar. Ancak bu, tahmini TBW değerine ulaştığınızda SSD’nizin kesinlikle arızalanacağı anlamına gelmez. Bazı SSD’ler bundan çok daha önce arızalanacaktır; çoğu, bir şekilde bu sınıra ulaşsanız bile çalışmaya devam edecektir.
Tüketici SSD’leri için sınırlar oldukça yüksektir ve kapasiteye bağlı olarak artma eğilimindedir. Örneğin Samsung 870 Evo, 8 TB modeli için 2.880 TBW’ye sahiptir, ancak 1 TB için yalnızca 360 TB’dir. NVMe SSD’lerin genellikle daha yüksek TBW’ler sunduğunu unutmayın. Ortalama kullanıcılar bu ölçütü fazla önemsememelidir. Mütevazı 300 TBW’lık bir sürücüye sahip olsanız ve haftada 100 GB yazsanız bile, sürücünün teorik ömrüne ulaşmanız 50 yıl sürer.
MTTF/MTBF ölçümleri, SSD’nizin beklenen ömrü hakkında bir fikir vermeleri açısından benzerdir, ancak bu ölçümler saatlere odaklanmıştır. Temel olarak bir SSD’nin arıza yaşamadan önce ne kadar süre çalışabileceği anlamına gelir. Gerçekçi olmak gerekirse, bilgisayarınızı yükseltmeden önce muhtemelen bir SSD’nin MTTF değerine asla ulaşamayacaksınız, çünkü yeni NVMe sürücülerin bazıları yaklaşık 1 milyon ila 2 milyon saate sahiptir.
Bu, çoğu kullanıcının alışveriş yaparken düşündüğü bir şey olmasa da, uzun süre güvenilir kalacak bir şey aradığınızı biliyorsanız dikkate almaya değer olabilir. Yine de, bilgisayarınızdaki herhangi bir bileşenin beklentilerden bağımsız olarak arızalanabileceğini unutmayın; bu nedenle verilerinizi yedeklemek çok önemlidir.
Okuma/yazma hızları
Form faktörünün dışında okuma/yazma hızları, bir SSD’de yanlışlıkla en kolay hata yapılabilecek özelliktir. Genel kanı, SSD’lerin yaygın olarak daha hızlı seçenek olarak algılanmasıdır (ki bu doğrudur) ve bu durum bazen insanların okuma/yazma hızlarını kontrol etmeden daha yavaş bir PCIe 3.0 SSD ya da SATA SSD satın almalarına neden olabilir. Ancak bu tek metriğin kontrol edilmesi, ne tür bir SSD’ye baktığınızı anında size söyler.
Okuma hızı, SSD’nizin talep edildiğinde verileri ne kadar hızlı alabildiğini gösterir. Yazma hızı ise bunun tam tersidir ve SSD’nizin yeni verileri ne kadar hızlı kaydedebildiğini ya da saklayabildiğini gösterir. Bir SSD’de bu hızların genellikle saniye başına megabayt (MB/s) olarak ölçüldüğünü görürsünüz.
Daha yüksek okuma hızları bilgisayarınızı kullanmayı çok daha keyifli bir hale getirir. Sistemin daha hızlı açıldığını, oyunlarda yükleme ekranlarında daha az zaman geçirdiğinizi ve programların daha hızlı açıldığını fark edeceksiniz. Bu nedenle bir HDD’den SSD’ye geçtiğinizde ilk “vay be” hissini yaşarsınız – bu çok büyük bir farktır. Yazma hızları, bilgisayarınızda dosya aktarıyor ya da kaydediyorsanız faydalı olabilir. Bir araya getirildiğinde, okuma/yazma hızları tüm bilgisayarınızın nasıl çalıştığı üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.
Yukarıda belirtildiği gibi, tipik SATA SSD’ler, okuma/yazma hızları arasında bazı farklılıklarla birlikte yaklaşık 500MB/s ila 600MB/s’de maksimuma ulaşmaktadır. PCIe 3.0 SSD’ler 3,500MB/s’ye kadar okuma hızları sunarken, PCIe 4.0 7,000 MB/s’nin üzerine çıkabilmektedir. En yeni nesil, yani PCIe 5.0, sınırları daha da zorlayarak 14.500MB/s ve ötesine ulaşmaktadır.
Sonuç olarak, SSD’nizin okuma/yazma hızları büyük ölçüde form faktörü tarafından belirlenecektir. En yeni PCIe 5.0 SSD’yi satın almak, en yüksek okuma/yazma hızları anlamına gelir, ancak bu sürücüler daha pahalıdır ve en yüksek hızlarında çalışmak için daha yeni donanımlar gerektirir. Bir SSD için alışveriş yaparken her zaman teknik özellik sayfasını kontrol ettiğinizden emin olun ve bu form faktöründe mevcut olan en yüksek okuma/yazma hızlarını hedefleyin, ancak makul ölçüler içinde.
7.000 MB/sn’lik bir SSD’den 14.000 MB/sn ve üzeri okuma hızlarına ulaşabilen bir SSD’ye geçmek çığır açan bir deneyim olacakmış gibi görünebilir, ancak genellikle öyle değildir. SSD’nin iki kat daha hızlı olduğu inkar edilemez, ancak bu noktada, zaten gerçekten hızlı olan bir şeyden birkaç saniye tasarruf etmiş olursunuz. Bu nedenle en iyi SSD’ler yalnızca meraklılar ve profesyoneller için gerçekten değerlidir – çoğumuz fazladan 100 $ veya daha fazla harcamayı haklı çıkaracak kadar fark görmeyeceğiz.
Bütçe
İşin bütçe kısmına geldiğinizde, SSD’lerin birkaç yıldır HDD’lerin neredeyse satın almaya değmeyecek kadar ucuzladığını göreceksiniz. Sıradan bir PCIe 3.0 NVMe SSD, HDD ile yaklaşık aynı maliyete sahiptir ve bu da SSD’yi bariz bir seçim haline getirmektedir. Ancak, farklı form faktörleri ve hızlar arasında çok fazla çeşitlilik vardır.
Bunu bütçe dilimlerine ayırmak yerine, farklı SSD türlerine ve ne kadar ödemeyi bekleyebileceğinize bir göz atalım, çünkü çok fazla örtüşme vardır.
SATA SSDs
Hızlıca bir göz attığımızda SATA SSD’lerin daha yavaş olmalarına rağmen daha hızlı olan NVMe muadillerinden daha ucuz olmadıklarını görüyoruz. 1 TB’lık bir SATA SSD için 50 ila 100 dolar arasında bir ücret ödemeyi bekleyebilirsiniz. Son fiyat, markaya ve okuma/yazma hızlarına bağlıdır. Daha küçük, 512GB SATA SSD’lerin fiyatı yaklaşık 20 ila 45$ arasındadır.
Bu, sonraki bölümlerde gösterileceği gibi, bilgisayarınız destekliyorsa bir NVMe SSD almanızın daha iyi olacağını göstermektedir.
PCIe 3.0 NVMe SSDs
Sadece PCIe 3.0 olan eski bir SSD modeli, PCIe 4.0 muadillerinden çok daha ucuz değildir ve fiyatlar SATA’larda olduğu gibi aşağı yukarı aynıdır. Samsung 970 Evo Plus gibi üstün kaliteli sürücülerin fiyatı ,’dır ancak TeamGroup SSD’yi ,’a da alabilirsiniz ve bazı modeller bundan daha da ucuzdur. 512GB PCIe 3.0 SSD’ler de çok daha ucuz değildir ve seçenekleri 28$ ile 70$ arasında değişmektedir.
Genellikle 1 TB ya da daha fazlasını almak için ekstra masraf yapmaya değer.
PCIe 4.0 NVMe SSDs
Daha hızlı bir PCIe 4.0 SSD’ye yükseltmek size ortalama olarak biraz daha pahalıya mal olacaktır, ancak dürüst olmak gerekirse, PCIe 3.0 ve 4.0 arasındaki fark neredeyse ortadan kalkmıştır. En iyi oyun SSD’lerinden bazıları, 1 TB’lık bir model satın alıyorsanız yaklaşık 60 ila 80 $ arasında satılmaktadır, ancak yaklaşık 40 $’a daha ucuz seçenekler bulabilirsiniz. Bu noktada, PCIe 3.0’dan PCIe 4.0’a geçiş, bir HDD’den yükseltme yapmak kadar şiddetli olmayacaktır, ancak PCIe 3.0 eskiyen bir teknolojidir, bu nedenle PCIe 4.0’a geçmek iyi bir seçenektir. Bu fazladan 20 $, eğer . gibi saygın bir markadan bir sürücü satın almak anlamına geliyorsa genellikle harcamaya değerdir.
PCIe 5.0 NVMe SSDs
PCIe 5.0, şu anda alabileceğiniz SSD’lerin en iyisidir ve bu sürücüler eski benzerlerinden çok daha hızlıdır. Ne yazık ki, bu hızlar önemli bir fiyat artışıyla birlikte gelmektedir. Ayrıca PCIe 5.0 SSD’leri 2 TB kapasite ile 1 TB’a göre daha kolay bulabilirsiniz.
Şu anda tüketicilere sunulan en hızlı SSD olan Crucial T705’ten bahsetmiştik. Bu sürücünün 1 TB’lık versiyonunu satın almak için çok yüksek bir fiyat ödemeniz ya da 2 TB’lık model için 300 dolar ödemeniz gerekmektedir. Kendi özel soğutucusuna sahip MSI Spatium M570 gibi 2TB versiyonu için fiyatlandırılan başka pahalı seçenekler de var.
Genel olarak, 2024 yılında bir PCIe 5.0 SSD için 140 doların üzerinde harcama yapmayı bekleyin.
İhtiyaçlarınıza en uygun SSD’yi seçin
Sizin için doğru SSD’yi seçmek zor olabilir. Başlangıçta planladığınızdan daha fazla harcama yapmak kolaydır ve fiyat farkı genellikle küçük (ve buna değer) olsa da, her zaman performansta olağanüstü bir artışa dönüşmez. Okuma hızının 5.500MB/s’den 6.000MB/s’ye çıkması çok fazla bir şeymiş gibi hissettirmeyecektir, ancak 80MB/s’lik eski bir HDD’den hemen hemen her SSD’ye geçmek akıllara durgunluk verir. Bunun arasındaki her şey güzeldir, ancak o kadar büyük değildir.
Bir SSD için alışveriş yaparken, form faktörünü belirleyerek başlayın – bu size mevcut seçenekleri gösterecektir. İhtiyacınız olduğunu düşündüğünüzden daha büyük bir SSD satın almak her zaman en iyisidir, ancak yalnızca belirli bir noktaya kadar – 2 TB’ın üzerinde bir şey satın almak oldukça pahalıdır ve genellikle buna değmez.
Bir SSD için alışveriş yaparken, form faktörünü belirleyerek başlayın – bu size mevcut seçenekleri gösterecektir. İhtiyacınız olduğunu düşündüğünüzden daha büyük bir SSD satın almak her zaman en iyisidir, ancak yalnızca belirli bir noktaya kadar – 2 TB’ın üzerinde bir şey satın almak oldukça pahalıdır ve genellikle buna değmez.
Sonuçta, biraz daha fazla harcayarak çok daha iyi bir ürüne sahip olabilirsiniz, bu nedenle akıllıca alışveriş yapın ve bir SSD’de karar kılmadan önce özellikleri incelemek için biraz zaman ayırın.
